Borsada Maymun Hikayesi adlı konumuz hem eğlenceli hem de eğitici bir konudur. Köylerden birine bir zamanlar , eski bir iş adamı ve asistanı gelmiş. Köy halkına bir duyuruda bulunan iş adamı, 10 $ dan maymun alacağını duyurmuş. Bu haberi duyan köy halkı, ormana ilerleyerek maymun avına çıkmışlardır. Bir süre sonra ise maymunlar, 10 $ karşılığında satın alındığı andan itibaren ormanda maymunlar azalmıştır. Maymunların azalması ile birlikte yakalanması da bir o kadar zor bir hale gelmiştir. Köylülerin umudu artık kalmayınca köylüler bir süre sonra maymun avına çıkmaktan vazgeçmişler. Tam da bu sırada, iş adamı tekrar ortaya çıkmış ve bir duyurusunun daha olduğunu söylemiş.
Köylüler heyecan ile beklerken adam, maymunların tanesini 20$ ‘a çıkarmış. Bu haberden sonra köylüler, tekrar maymun avına çıkmaya başlamıştır. Sonraki günlerde ise adam maymunun tanesini 25$’ dan satın alacağını duyurmuştur. Fakat ortada artık ne yakalanacak bir maymun, ne de rastlanılacak bir maymun kalmıştır. İş adamı şehir dışına çıkacağını ve döndüğünde de maymunları 50 $ dan alacağını söylemiş. Adam gittikten sonra ise asistanı işe koyulmuş. Daha önce 10$ dan toplanan maymunları kafese koyan asistan, köylüye bir haber salmış. Kafesteki maymunları 35 $ dan satacağını, patronu geldiğinde ise köylünün ona 50$ satmasını söylemiş. Bu kârlı teklif üzerine köy halkı, bu teklifi kabul ederek ellerindeki tüm parayı asistana vermiş. Sonrasında ortadan kaybolan asistanı ve patronu beklemeye koyulmuşlar. Fakat ne gelen ne de soran olmuş. Rivayete göre ; asistan, yıllar içerisinde ‘Wall Street’ de çalışma hayatına başlamış. Bu sayede ‘Mortage-Based Securities’ diye tabir edilen enstrümanların ortaya çıkış sahnesi başlamıştır. Ve buna da Borsada Maymun Hikayesi adı verilmiştir.
Borsa Piyasasında Maymun Deneyi
Borsada uzun vadeli yatırımın kolaylığını kanıtlayan maymun deneyi, ilk olarak 1973 yılında Priştine üniversitesinde profesör tarafından kalem alınmıştır. ‘Burton Malkiel’ tarafından kaleme alınan ‘A Rondom Walk Down Wall Street ‘ kitabında bir deneyden bahsedilmiştir. Araştırmada , kimsenin piyasa hakkında herhangi bir öngörüye sahip olamayacağı görüşünü dile getirmiştir. Bu nedenden dolayı, profesörler tarafından hisselerin istenildiği kadar dikkatli seçilmesine rağmen gözü kapalı bir maymun tarafından yenilebildiğini dile getirmiştir. Şöyle ki ; profesyonel yatırımcıların yatırım yaptığı hisseler karşısında, maymunların gözü kapalı bir şekilde önlerine getirilen hisse senetlerine dart atmaları istenmiştir. Bu deneyde çok ilginç sonuçlar ortaya çıkmıştır.
Borsa piyasasında profesyonellerin yatırım yaptıkları hisse senetlerinin diğer yönteme oranla daha az başarı verdiği görülmüştür. Şöyle ki; maymunların gözü kapalı bir şekilde hisse senetlerine atmış oldukları dartlara yapılan yatırımlar, % 90 oranında başarı sonuçlar vermiştir. Deneye uzun vadeli bakıldığında ise profesyonellerin yatırım yapma başarı oranının %10 da olması , durmaksızın değişkenliğe sebebiyet vermektedir. Peki 50 yıl boyunca yapılan deneyin sonucuna göre maymunlar, nasıl oluyor da gözü kapalı bir şekilde daha çok başarı elde ediyor?
Piyasanın üst sınırda seyretmesinin dışında çok basit bir açıklaması bulunmaktadır. Şöyle ki; bu basit açıklamanın ismi oyun teorisi. Yani şirketlerin, yazılım portföylerinin öncelikli hedefleri ,piyasayı yenmektir. Örneğin; 1.şirketin bulduğu sistemi 2.şirket, bulmuş olduğu bir başka sistem ile nasıl durdurabilir?. Devam eden bu sistem, tıpkı bir kısır döngü gibi ilerlemektedir. Oyun teorisinde de belirtildiği gibi, şirketlerden birinin kazanç sağlaması halinde, diğer şirketlerin bu kazancı dezavantaja dönüştürmesi için diğer sistemleri geliştirmektedir. Deney sonucundan çıkan en önemli sonuçlardan bir tanesi de, uzun vadede hangi yatırım aracına yatırım yapılmak istenirse istensin kazanılmış olunmasıdır, çünkü borsada uzun vadede yatırım yapmak kazandıracaktır. Diğer bir başka sonuç ise borsa piyasasında uzun vadede fiyatların her zaman yukarı çıkacak olmasıdır.
Bir önce yazdığımız Düşük Maliyetli Ev Yapımı İş Tavsiyeleri adlı konumuza da inceleyebilirsiniz.
